AŞURE (ANUŞABUR)
Saray Aşuresi, Nenem Aşuresi
Aşure geleneksel Kurban Bayramı’ndan sonra gelen Muharrem ayının 10’uncu günü pişirilir. "Aşere" sözcüğü Arapçada 10 sayısı anlamına geliyor.
İstanbul’da yaşayan Rumların geleneklerinde yılbaşında komşular birbirlerine Anuşabur verirmiş Ayvasil pidesi alırlarmış. Bereket almadan bereket vermezlermiş. Böylece tam bir yıllık bereket sofralara taşınmış olurmuş.
Aşurenin tadı ve malzemesi yöreye ve pişirenin olanaklarına göre değişir. Eski İstanbul evlerinde en az yedi cins erzakla pişermiş aşure.. Girit aşuresine yemişler kavrularak eklenirken haşlanmış kuru bakla, mısır ve kestane konurmuş ki bunlar nenemizin de aşureye koyduğu malzemeler... Antep’te ise aşureye konan malzemeler oldukça ilginç; kestane şekeri, bal, pekmez, lalaz (kuru börülce), fasulye, meyve şekerlemeleri ve mayana (rezene).
Eski geleneklere göre aşurenin amacı “Evlenecek kızımız var” mesajını vermekmiş.
19. Yüzyılda aşure pişirme merasiminde;
aşure pişince hane sahibine haber verilir. Evden bazıları mutfağa iner, kazanın etrafında oturur, bir Yasin Suresi ve bir Mülk Suresi okunur, hasıl olan sevabı o haneden gelmiş geçmiş ölmüşlerin ruhlarına hediye edilir. Kazanın üzerine kapatılan tepsi kaldırılır, herkes buhar suyunu uğurludur diyerek gözlerine sürer. Bir tabağa alınan ilk aşure dışarı gönderilmez, bereket getirsin diye hanede alıkonur… Muharrem’de pişirilen aşureden şayet ilk kaşığa bakla tanesi isabet ederse bunu pek çok kimse “Bereket getirir” diye ayırır, siler, para kesesine koyardı. Bakla tanesi bir yıl kesede kaldıktan sonra hükmü geçmiş sayılır, bir yere gömülürdü. Geçmişten tarifler; Mahlut Aşura, Adi Aşura, Süzme Aşura, Frenk Arpası Aşurası
Malzemeler:
3 su bardağı buğday
15 su bardağı su
+ 2 litre su
– (sonradan sıcak olarak eklenir)
2 yemek kaşığı pirinç
4 su bardağı toz şeker
7-8 adet kuru incir
2/3 su bardağı kuru kayısı
2/3 su bardağı kuru üzüm (sultaniye üzümü)
½ su bardağı kuş üzümü
½ su bardağı çam fıstığı
2/3 su bardağı mısır (konserve)
2 su bardağı (ceviz + badem)
2 su bardağı (yer fıstığı + antep fıstığı + fındık)
1 adet portakal kabuğu rendesi
3 yemek kaşığı nişasta
4 yemek kaşığı su (nişastayı çözmek için – gülsuyu kullanılabilir)
4-5 adet karanfil, 1 çimdik tuz
Üzeri İçin:
Kavrulmuş susam
Tarçın
Kırık fındık
Yapılışı:
Aşure çok iyi planlanmış bir ön hazırlık gerektiren meşakkatli bolluğu, bereketi, paylaşımı çağrıştıran geleneksel tatlımız. Bizim ailemizde aşureye kuru bakliyat (fasulye nohut vs) konmaz onun yerine kuruyemiş yönünden zenginleştirdiğimiz malzemeler kullanılır.
Hazırlık için öncelikle bademler, fındık ve cevizler kaynayan suda ısıtılır ve kabukları soyulur. Sırasıyla yer fıstığı ve antep fıstıklarının da kabukları soyulur. Hepsi beraber bir miktar kaynayan suda hafifçe ön pişirmeden geçer, bütün kuruyemişler kapaklı bir kavanoza konur ve kullanılmak üzere buzdolabında bekletilir. Malzeme listesinde verilen kuruyemiş miktarları şişmiş ve pişmiş halleri için verildi.
Bir gün önceden tarifteki toplam su miktarının buğdayın üzerini iki parmak geçecek kadar ki miktarıyla ıslatılan buğday ıslatılan suyuyla ateşe koyulur. Üzerine su ve pirinç ekleyip yumuşayıncaya kadar ½ saat orta ateşte ara sıra karıştırarak kaynatılır. Suda bekletilmiş kuru kayısı, kuru üzüm ve kuş üzümü bekletme suları süzülerek eklendikten sonra daha önceden kabukları soyulmuş, suda hafifçe önceden haşlanmış olan kuruyemişler ve kalan bütün malzeme aşureye konur.
15 dakika daha ara ara karıştırılarak pişirilir.
Kuruyemişin pişip pişmediği kontrol edilir, buğdayın çatlayıp güzelce helmelenmesine dikkat edin. Pişme süreci tamamlandıktan sonra toz şekeri konur. Suda ön pişirme yapılmış doğranmış ve kara suyundan arındırılmış kuru incirler katıldıktan sonra..
En son nişasta gülsuyu ile açılır ve aşureye eklenip bir iki taşım kaynatılır. Ocağın altı kapatılır. 25-30 dakika dinlendirdikten sonra kaselere paylaştırılır. Üzeri kavrulmuş susam, tarçın ve kırık fındıkla süslenir, servise hazırlanır.
PS: Karanfil süs olarak kaselere konursa güzel olur ama toksik olduğu için kullanmayı tercih etmiyorum. İncirde rengini biraz kararttığı için genellikle koymaya çekinilir, ama incirsiz aşure düşünemiyorum.